Zuidlaren kent een oude kerk. Vlakbij de grote Brink (open plek in het dorp omringd door bomen) en vlakbij het vroegere gemeentehuis Laarwoud, staat op een soort terp de oude kerk het gebouw van de Hervormde Kerk, thans samen met de Gereformeerde Kerk (syn.) vormend de PKN. De gereformeerde kerk in Zuidlaren is echter niet in de eerste plaats als voortzetting te beschouwen van de Hervormde Kerk. En die gereformeerde kerk is er, behalve aan de Stationsweg (Geref. Kerk syn.), ook aan de Schipborgerweg (Gereformeerde Kerk vrijgem.) en aan het Westeind (Christelijke Gereformeerde Kerk).
Het ontstaan van de gereformeerde kerk in Zuidlaren is een bijzonder verhaal. Ze is niet ontstaan ten gevolge van zending, maar ten gevolge van diaconaat. Daarbij springt één naam naar voren: die van Lucas Lindeboom, geboren 1845, overleden 1933- Hoogleraar aan de Hogeschool van de kerk van de afgescheidenen. In de tijd van de Vereniging werd hij een bepalende figuur die ertoe bij droeg dat de eenheid werd bewaard Maar met veel respect wordt zijn naam hier nog steeds genoemd vanwege zijn geweldige inzet voor zieken, met name voor psychiatrisch zieken. Hij beperkte zich niet tot ‘zijn gemeente’ of tot ‘zijn kerk’ maar richtte zich tot heel het dorp heel de stad. Zo werd hij geconfronteerd met geweldig veel leed. En hij kwam onder de indruk van de bizarre omstandigheden waarin zieke en gehandicapte mensen verkeerden. Met kracht sprak hij van de roeping om het evangelie te vertalen in hulpbetoon aan mensen in nood. Dat Lucas Lindeboom zich met name op de psychiatrische patienten richtte had deze oorzaak: hij geloofde dat het evangelie juist op het terrein van de psychiatrie zijn heilzame werking kon bewijzen. Dokter en dominee moesten leren om samen te werken. Zo kwam hij er ook toe om aan te zetten tot, en te helpen bij het opzetten van ziekenhuizen voor psychiatrische patiënten. Een paar kernwoorden om zijn ideeën daarbij te illustreren: paviljoenstelsel, gezinsverpleging, goede interne opleidingen, open verpleging. Een van de ziekenhuizen die zo ontstond was “Dennenoord” te Zuidlaren, later GGz Groningen locatie Zuidlaren genoemd, thans Lentis geheten. In 1892 kocht de Vereniging tot Christelijke Verzorging van Krankzinnigen en Zenuwlijders in Nederland’ een bosperceel van bijna 60 ha. van de marke van Zuidlaren. In 1895 begon “Dennenoord” en sprak Lucas Lindeboom dat de stichting van het gesticht niet een werk van mensen was maar als ingrijpen van God gezien moest worden; ‘God, zonder wie iedereen in deze zaal een plaats zou hebben onder degenen die hier zullen worden verpleegd’. Zo gingen de werken van barmhartigheid vooraf aan de stichting van de gereformeerde kerk in Zuidlaren in 1898. De toestroom van personeel is de reden voor het ontstaan van onze gemeente. Het merendeel van de patiënten was van origine Hervormd, maar bestuur en personeel was tot voor enkele decennia voornamelijk gereformeerd. “Dennenoord” betekende een duidelijke opdracht binnen de samenleving. Lange tijd, tot in de jaren ’70, werd de gemeente daar ook door bepaald. Het merendeel van de gemeenteleden was werkzaam op ‘de stichting’. Dat zorgde in de gemeente ook voor een bijzondere band.
